Menu
Aleks jest ambitnym młodym człowiekiem. Pracuje w dużej firmie jako menadżer i dobrze mu się wiedzie. Jest tylko jedno ale… Właśnie awansował i dostał nowe obowiązki. Ma teraz do czytania znacznie więcej raportów, projektów, czasopism i książek branżowych. Czeka go dużo czytania i i jeszcze więcej zapamiętywania.
Staszek za to skończył właśnie pracę zawodową i przeszedł na emeryturę. Jest aktywny i nie ma ochoty siedzieć przed telewizorem do końca życia, jak jego znajomi. Chce się rozwijać i zrobić coś dla siebie. Wreszcie ma na to czas.
Obaj chcą poprawić swoją pamięć i czytać efektywniej. Czy mogą to zrobić w taki sam sposób?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, przyjrzyjmy się najpierw prostemu wykresowi. Pokazuje on jak z wiekiem kształtuje się sprawność umysłowa (czyli pamięć, koncentracja, szybkość percepcji, umiejętność logicznego myślenia).
Autorem tego wykresu jest dr Siegfried Lehr prekursor treningu pamięci i autor ponad 100 prac naukowych na ten temat.
Co dokładnie wynika z wykresu Lehra?
Myślisz, że szkoła to strata czasu? Gdy popatrzysz na to z jednej strony to TAK, bo uczysz się setek tysięcy rzeczy, których nigdy potem nie wykorzystasz w życiu.
Z drugiej strony możesz popatrzyć na szkołę jako na jeden wielki poligon treningowy dla umysłu. Przez blisko 12 lat intensywnie trenujesz pamięć, logiczne myślenie i koncentrację. Uczysz się ciągle nowej wiedzy i umiejętności, a to jest najbardziej korzystne dla mózgu.
Po szkole i studiach nagle odżywasz. Nigdy więcej nauki o pantofelkach, polifenolach i epikuryzmie. Jesteś WOLNY!
Znajdujesz pracę, zakładasz rodzinę. Jest pięknie, bo zarabiasz i uczysz się tego, co potrzebujesz. Jednak w pewnym momencie zaczynasz odkrywać, że w Twoim życiu panuje swoisty rytm. Praca, dom, rodzina, obowiązki, odpoczynek. A potem znowu… praca, dom, rodzina itd.
Przeciętny 30 latek większość czasu spędza w znanym otoczeniu, żyjąc przewidywalnym rytmem. Mniej uczy się nowych rzeczy, a więcej odtwarza to, co już umie. Taki stan, siłą rzeczy musi się odbić na sprawności umysłowej.
Nawet jeśli ktoś ma pracę, która wymaga od niego wysokiej koncentracji, zapamiętywania, podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów, to najczęściej działa pod presją i w stresie.
W jaki sposób stres obniża sprawność umysłową poczułeś pewnie nieraz na egzaminie, prawda? Stres blokuje dostęp do pamięci, zawęża koncentrację i zmniejsza szybkość uczenia się nowych rzeczy. Nie dziwne więc, że sprawność umysłowa mimo aktywnej pracy może spadać.
Praca, praca, praca. Lata lecą. Teraz czekasz tylko na jedno. Emerytura – zasłużony czas na odpoczynek. Jest jednak jedno „ale”.
Emerytura jest jak wakacje, dobra przez kilka pierwszych tygodni. Później odpoczynek zaczyna przeszkadzać. Nie ma żadnych celów do osiągnięcia. Nie ma motywacji. Pozostaje… telewizor i pasywność.
To najgorszy scenariusz dla mózgu.
Brak aktywności powoduje kurczenie się mózgu i obniżenie jego sprawności. Płaty przedczołowe, które odpowiadają za wyższe czynności umysłowe (jak planowanie czy podejmowanie decyzji) mogą się skurczyć nawet o 1/3. A to oznacza kłopoty z pamięcią, koncentracją, a nawet codziennym funkcjonowaniem.
Wniosek za badań nad sprawnością umysłową jest oczywisty.
Dosłownie i w przenośni. Mózg do życia potrzebuje tlenu, węglowodanów i pobudzenia. Jeśli dostarczasz mu tylko tlen, lecz nie dajesz mu odpowiedniej stymulacji Twoja sprawność będzie spadać wraz z wiekiem.
Takie są fakty. Niestety.
Czy to oznacza, że jesteś skazany na problemy z pamięcią?
NIE! Mózg jest jak mięsień.
Odpowiednio trenowany zachowa sprawność i będzie Ci służył doskonale przez długi czas. Nie tylko podczas pracy i nauki, lecz także wtedy, gdy zajmiesz się swoim hobby na emeryturze.
Badania dwóch dużych programów badawczych we Francji i USA wykazały, że osoby które są aktywne umysłowo w młodości są 12 razy rzadziej narażone na kłopoty z pamięcią w jesieni życia.
Czyli rozwiązanie jest jedno. Trenuj pamięć, rozwijaj się, ucz się nowych rzeczy.
Wydaje się to proste.
„No tak. Trenuj pamięć” – pomyślisz – „Ale jak to robić?”
Dobre pytanie.
Poznaj 3 poziomy działania pamięci i dowiedz się jak organizować trening pamięci w zależności od wieku.
W szkole masz kłopot z zapamiętaniem nazw i skomplikowanych pojęć, lecz za to doskonale pamiętasz, co robiłeś wczoraj, jaki jest Twój ulubiony serial, która drużyna piłkarska zdobyła puchar itd.
Z łatwością pamiętasz wszystko to, co dotyczy Twojego życia, historii, zainteresowań, bo od urodzenia uczysz się na własnych doświadczeniach.
Na przykład skaczesz z murka i spadasz na ziemię. To jest epizod. Twoje osobiste, niepowtarzalne doświadczenie. Z nich składa się podstawowy poziom pamięci, pamięć epizodyczna.
W szkole uczysz się za to generalizacji, czyli przekonań stworzonych na podstawie epizodów. To uogólnione stwierdzenia na temat zjawisk.
Na przykład, gdy skaczesz, spadasz na ziemię, wyrzucasz piłkę i ona spada na ziemię stąd powstaje uogólnienie, że wszystko, co wyrzucasz w powietrze spada na ziemię. To jest generalizacja.
Generalizacje są bardziej abstrakcyjne. W szkole dowiesz się, że spadanie przedmiotów na ziemię ma swojego odkrywcę i stanowi jedno z praw fizyki.
Uczenie się generalizacji jest dla wielu ludzi prawdziwym wyzwaniem, gdyż najczęściej nie doświadczasz na sobie epizodów, na których opiera się dane uogólnienie.
Generalizacje są podstawą wiedzy i środkowym poziomem pamięci, na którym poruszasz się najczęściej.
Ostatni poziom pamięci to idee, czyli pojęcia, które istnieją tylko w nauce i w umysłach ludzi. Odnoszą się pośrednio do rzeczywistości i są czystą abstrakcją. W szkole poznajesz wzór na grawitację i uczysz się go używać w zadaniach matematycznych. Pracujesz na idei stworzonej w Twoim umyśle.
Przez większość swojej edukacji uczysz się na poziomie generalizacji i idei. W życiu codziennym korzystasz z epizodów i generalizacji.
W trakcie szkoły największym wyzwaniem jest uczenie się abstrakcyjnych idei. Z wiekiem ich zapamiętanie robi się coraz łatwiejsze, gdyż masz coraz więcej wiedzy, z którą możesz połączyć nowe informacje. Im więcej wiesz, tym szybciej się uczysz.
Wszystkie największe dzieła znanych filozofów, naukowców, artystów powstały w jesieni ich życia. Wtedy, gdy zebrali już niezliczoną ilość wiedzy i doświadczenia i do perfekcji rozwinęli poziom generalizacji i idei.
Ten poziom pamięci nie zmienia się z wiekiem. Mając 70 lat będziesz doskonale pamiętał nawet skomplikowane pojęcia związane z Twoją pracą czy zainteresowaniami. Zmieni się jednak coś innego…
Im jesteś starszy, tym gorzej funkcjonuje poziom epizodyczny pamięci. Słabnie pamięć tego, co wydarzyło się wczoraj, tydzień temu, pamiętanie miejsc, spotkań i tych wszystkich drobiazgów, które są związane z życiem codziennym.
Zacierają się pojedyncze, epizodyczne fakty z życia. Wspomnienia z dzieciństwa, młodości tracą ostrość i blakną. To wszystko co, stanowi o historii, tożsamości każdego człowieka z wiekiem staje się zagrożone.
Podsumowując największym wyzwaniem w czasach szkoły i pracy stanowi pamięć generalizacji i idei, a w czasie emerytury i jesieni życia problemy pojawiają się na poziomie pamięci epizodycznej.
Gdy wiecznie zapracowany Aleks zwrócił się do mnie o pomoc, wiedziałam że najważniejszy dla niego będzie trening pamięci na poziomie generalizacji i idei, nie zaś epizodów. Oprócz tego podstawą są skuteczne techniki radzenia sobie ze stresem, aby odblokować dostęp do pamięci i wyostrzyć koncentrację.
Dla Staszka, który właśnie rozpoczął emeryturę istotniejszy był za to trening przypominania sobie na poziomie epizodów.
Rozumiesz teraz, że ważne jest nie tylko to, że trzeba ćwiczyć pamięć, lecz także NA JAKIM POZIOMIE ją ćwiczysz.
Ucząc się nowej abstrakcyjnej wiedzy, nie uchronisz się od zapominania, gdzie położyłeś klucze. A pamięć wydarzeń sprzed lat nie pomoże Ci zapamiętać słówek z języka obcego.
Ćwicz i trenuj swoją pamięć w obszarze, który tego najbardziej potrzebuje. Weź pod uwagę swój wiek, aktywność zawodową i osobiste potrzeby. Tylko tak zachowasz świeżość umysłu na długi czas i będziesz się cieszył swoją pamięcią.
Możesz oczywiście zainwestować w drogie kusy, stacjonarne szkolenia, gry online, które poprawiają pamięć. Możesz to zrobić, jeśli chcesz.
Możesz też sięgnąć po najprostsze narzędzie treningu umysłu, jakie istnieje. Całkowicie darmowe i dostępne na wyciągnięcie ręki. To najlepszy trening pamięci, jaki znam.
Co to za genialna technika?
CZYTANIE!
Tak, dobrze widzisz!
Czytanie jest jedną z najbardziej angażujących i stymulujących aktywności dla Twojego mózgu.
Wymaga ono wysokiej koncentracji, logicznej analizy i jednocześnie syntezy informacji w większe jednostki znaczeniowe. Pobudza wyobraźnię i trenuje pamięć.
Podczas czytania korzystasz z całego mózgu, uruchamiając na przemian lewą i prawą półkulę poprzez logiczne myślenie i wyobraźnię.
Czytanie jest jednocześnie najprostszą i najtańszą formą treningu pamięci, jaką możesz znaleźć.
Nie potrzebujesz do niego żadnych dodatkowych materiałów. Żadnego sprzętu czy urządzeń. Książka jest zawsze na wyciągnięcie ręki.
Trenuj pamięć podczas czytania to najlepsze i najprostsze, co możesz zrobić.
Gdy czytasz, skup się na konkretnym poziomie:
Zacznij czytanie od przejrzenia pojedynczego rozdziału. Zwróć uwagę na to jak jest zbudowany. Podziel go na mniejsze jednostki np. podrozdziały czy poszczególne zagadnienia.
Czytając zacznij od małego fragmentu i skoncentruj się na najważniejszych faktach, słowach kluczowych i ideach. Wyciągnij z tekstu to, co jest wg Ciebie najważniejsze. Odsiewaj to, co mniej ważne i skup uwagę na kluczowych faktach.
Gdy je wyłapiesz z większego fragmentu, zatrzymaj się i przypomnij sobie, co czytałeś. Jakie ważne informacje pojawiły się w tekście? Możesz je sobie powiedzieć na głos (w myślach) lub wypisać na kartce.
Teraz uświadom sobie, w jaki sposób są ze sobą połączone? Pojęcia i fakty z danej dziedziny są najczęściej zależne od siebie. Zastanów się w jaki sposób. Czy jedno wynika z drugiego? Tworzą ciąg przyczynowo-skutkowy? Jak się od siebie różnią? Czy tworzą większą strukturę? W jaki sposób łączą się z tym, co już wiesz?
Zastanawiając się nad tym dosłownie i w przenośni włączasz nowe informację w strukturę wiedzy, którą już masz z danej dziedziny. Jednocześnie trenujesz swoją pamięć na poziomie generalizacji i idei.
Możesz także użyć innych sposobów takich jak: zadanie pytań pobudzających strukturę wiedzy, uruchomienie myślenia wizualnego, wykorzystanie techniki AlfabetBrain czy wykorzystanie metafory i analogii do zapamiętywania. Więcej o tych technikach dowiesz się w Kodzie Pamięci.
Możesz w ten sposób czytać dowolną książkę, a także beletrystykę, czasopisma czy artykuły na stronach internetowych. To, co czytasz będzie zależało tylko od Twoich upodobań.
Najpierw przejrzyj wstępnie cały tekst i podziel go na mniejsze fragmenty. Czytając skup się na zapamiętaniu jak największej liczby informacji. Nie musisz sortować, które informacje są ważne, a które nie.
Aby sobie ułatwić, wyobraź sobie, że Twoje oczy są obiektywem kamery, która nagrywa wszystko, co czytasz. Każde słowo, każda informacja jest rejestrowana i przechowywana w Twoim genialnym mózgu.
Po danym fragmencie, zatrzymaj się na chwilę. Teraz skup się na przypomnieniu sobie jak największej liczby informacji z tekstu. Możesz sobie opowiadać na głos lub w myślach albo szybko wypisać na kartce, co przychodzi Ci do głowy. Skup się i przypomnij sobie jak najwięcej informacji ogólnych i szczegółów. Po takiej sesji przypominania sobie, czytaj dalej kolejny fragment.
Po czytaniu jak najczęściej wracaj pamięcią do tekstu. Opowiadaj o tym, co czytałeś znajomym i rodzinie. Wracaj do tego myślami, przypominaj sobie jak czytałeś i ćwiczyłeś swoją pamięć.
Im częściej będziesz sobie przypominał, tym lepiej będzie Ci szło. Umiejętności, których nabędziesz podczas czytania ułatwią Ci przypominanie sobie w innych, życiowych kontekstach.
A jeśli chcesz już teraz wiedzieć jak skutecznie przypominać sobie piny, gdzie położyłeś dokumenty, pamiętać o zabraniu komórki czy urodzinach dzieci, sprawdź Kod Pamieci – 3F. Znajdziesz tam praktyczne sposoby zapamiętywania w życiu codziennym.
Teraz kiedy wiesz już, po co trenować pamięć, w jakim obszarze to robić oraz co dokładnie krok po kroku robić, pozostaje Ci tylko jedno. Otwórz książkę, którą i tak miałeś czytać i zacznij trenować swoją pamięć.
Zrób to przynajmniej 2 razy w tygodniu, a będziesz się cieszył sprawnym umysłem i dobrą pamięcią długie lata. Twój mózg będzie Ci wdzięczny za tę dawkę stymulacji, a Ty dowiesz się sporo ciekawych rzeczy z tych fascynujących książek, które przeczytasz.
Miłej lektury i baw się dobrze!
Kasia Szafranowska: Ekspertka i trenerka szybkiej nauki. Od 2002 roku zaraża entuzjazmem ucząc najskuteczniejszych strategii czytania, zapamiętywania, zdawania egzaminów oraz rozwoju osobistego. Wykładowca Wyższej Szkoły Filologicznej. Autorka Metody Aktywnego Mówienia do szybkiej nauki języka angielskiego.
Sesja wygasła
Proszę zalogować się ponownie. Strona logowania zostanie otwarte w nowym oknie. Po zalogowaniu można ją zamknąć i wrócić tutaj.
Bardzo dobry artykuł. Faktycznie coś w tych metodach nauczania jest. Od kilku tygodni mój 80 tata trenuje na prostych grach logicznych, gdzie czasami wystarczy zapamiętać co za figura geometryczna była wcześniej.
Ja przeczytam tekst i mimo starań nic nie pamiętam. Muszę się nauczyć na pamięć by pamiętać, ale jak tego nie używam to zapominam. Co zrobić by nie mieć tych problemów?
Jedynie powtarzanie powoduje zapamiętanie długotrwałe. Aby pamiętać na dłużej niż 1-2 miesiące musisz daną wiedzę powtórzyć po tym czasie (po 1 miesiącu, potem po 2 miesiącach, potem po 3).
Każda powtórka będzie powodowała jeszcze mocniejsze utrwalenie informacji w pamięci i wydłuży czas pamiętania i kolejnej powtórki.
Do zautomatyzowania tego procesu (żeby nie trzeba było pamiętać kiedy należy co powtórzyć) można skorzystać z programów lub aplikacji do fiszek np. fiszkoteka.pl
pomocna informacja zwięźle napisana, ale dla mnie to mało!
Mój mózg jest Ci wdzięczny (jak zwykle) Kasiu za “tę dawkę stymulacji” i informacji.
Dziękuję. Pracująca emerytka.